Scanning cinema

Verwarring tussen beweging en stilstand, zichtbaar en onzichtbaar, tastbaar en ontastbaar

Wim Catrysse had pretlichtjes in zijn ogen toen hij ons antwoordde aan wie hij de estafette zou doorgeven: “Ik ga jullie eens buiten Antwerpen sturen, naar Brussel!” En zo sta je dan op een avond voor de prachtige art deco woning, het voormalig atelier van Arthur Rogiers, in de Keizer Karelstraat te Brussel. In ware chambre d’amis stijl stellen Jan Knops en zijn echtgenote  sinds 2018 hun prachtige woning open voor jonge kunstenaars . 

Take one

In de rooftop studio treffen we de jonge videokunstenaar Benjamin Verhoeven aan. Hij is volop bezig met de voorbereiding  van  wat zijn avond zal worden. Na maanden van scannen volgde een periode van loslaten. In het gezelschap van een groot scherm waarop zijn nieuwste videokunstwerk 50.000 SCANS tot leven komt, start the first take van het interview. 

Het onbeweeglijke in beweging brengen

Mijn procedé is vrij simpel lacht Benjamin. Mijn videos komen tot stand door eenvoudigweg het scherm van een monitor op een A4 scanner te leggen terwijl een film zich afspeelt. Vervolgens druk ik op  SCAN. Doordat de film verder speelt is en een scan ongeveer vijf seconden duurt, krijg je een vervorming van het beeld. Mensen krijgen Goyaeske vervormingen,  rotsen en sculpturen komen tot leven. Een sculptuur is uiteindelijk niets anders dan  een moment van beweging die bevroren wordt. Fotografie is eveneens een bevroren moment in beweging.

Ook al lijken de werken van Benjamin vrij eenvouding, toch gaat er een minutieuze voorbereiding aan vooraf. Zijn recentste videoinstallatie 50.000 SCANS, aan een ritme van 7 scans/minuut met max. van 2.000/dag, nam van start tot finish een dik jaar in beslag. Benjamin benadrukt dat de beelden niet gemanipuleerd zijn, maar dat er na de shoot on set heel wat postprocessing per computer aan te pas komt. Wat je ziet is hetgeen wat puur uit de scanner komt. Benjamin houdt graag controle over gans het proces, enkel aan de machine geeft hij beperkt de controle af. Verschilpunt met Wim Catrysse die regelmatig beroep doet op een cameraman en dus hem een deel van de uitvoering van het creatief proces toevertrouwt.

Nadenken over beelden in het Instagram-tijdperk.

Hoe komt een jonge man in contact met beeldcultuur en waarom besluit hij om ermee verder te gaan? Spraakwaterval Benjamin leunt achterover in de designzetel, waardoor de beamer zijn schaduw op projectwand afwerpt. “Het idee van Scanning Cinema ontstond tijdens mijn laatste masterjaar aan het KASK, tijdens de lectuur van Een ruimte om in te bewegen, hét boek over beeldcultuur van Serge Daney. Ook Jasper Rigole, mijn mentor heeft me sterk geïnspireerd en geleerd hoe met beeld om te gaan. Maar natuurlijk mag Frank Theys niet onderschat worden”, geeft Benjamin toe.

“Mijn eerste echte aanraking met videokunst was toen ik het werk van Frank Theys, getiteld ‘Oratorium’ (http://ensembles.mhka.be/items/4084), zag tijdens een tentoonstelling bij Argos (http://www.argosarts.org/). Het is een installatie-videowerk met acht monitoren die in een cirkel staan rond de VHS-speler, waarvan de magnetische band uit de speler gaat en voor de schermen ronddraait. Ik was geïntrigeerd door dit werk omdat hier beeld en drager samen kwamen en in dialoog met elkaar gingen. Dit maakte een soort klik in mijn hoofd waardoor ik video als tastbaar en manipuleerbaar begon te zien. Laten we zeggen dat dit werk me geïnspireerd heeft om toen mijn eerste installaties met video te maken.  

Maar zijn liefde voor beeldcultuur werd niet alleen op de academie aangewakkerd. Zijn charmante geschraapte r-klank ondersteunt het verhaal dat hij heel wat uren in het  Gentse vertoefde, o.a. als filmoperateur bij KASK cinema. Met de geruststellende ratelende geluiden van de draaiende bobijnen naast hem, genoot hij vanuit de projectiekamer niet alleen van films maar vooral ook van de reacties van het publiek. In deze cocon voelt hij zich ook het meest comfortabel, net zoals bij de intieme presentatie in het atelier Arthur Rogiers. Zoals de meeste regisseurs vertoeft hij liever achter de schermen. Nochtans zijn Benjamins grote voorbeelden Jean-Luc Godard en Michelangelo Antonioni degenen die door hun bijzondere aanpak willens nillens toch in het voetlicht traden.

Hitchcock en co+16

En zo belanden we bij de Vraag van Wim Catrysse

Er zijn heel wat referenties naar de filmgeschiedenis alsook de geschiedenis van de fotografie in je werk. Ik denk aan Michelangelo Antonioni, Etienne-Jules Marey en ik zie ook Douglas Gordon’s A divided self weerspiegelt in je werk.

Zijn er criteria die je hanteert die bepalen wat uit die quasi eindeloze geschiedenis wel of niet toegang krijgt tot je werk? 

Waarom deze grote historische regisseurs hem inspireren? Buikgevoel. Zij bevragen telkens het beeld. Het proberen grijpen van wat beeld is. Mensen die uitpluizen, afpellen, analyseren van wat beeld in feite is.

Figuren zoals Antonioni met Blow-Up, L’Eclisse, L’Avventura, heeft hij toevallig ontdekt in de openbare bibliotheek bij de dvd’s +16. Opmerkelijk hoe hij op jonge leeftijd al met een regisseursblik naar de films van Godard en Rossellini keek.

50.000 SCANS wordt eveneens op het filmfestival ‘Experiments in Cinema’ in Albuquerque, New Mexico vertoond. Hij vertelt trots over een andere video die Mu.ZEEheeft aangekocht. Zijn werk zit in een museumcollectie, een belangrijke mijlpaal en erkenning.

Ondertussen komen de andere gasten toe en kan Take Two van de avond starten. Onze filmklapper slaat dicht.

Video art in Atelier Arthur Rogiers is een initiatief van Jan Knops, artistiek leider Initia, gesteund door de Vlaamse Overheid en Cera Foundation.

Dit artikel verscheen eveneens op theartcouch.be