Kunst en Musea

Alles gaat voorbij, behalve het verleden …

On januari 6, 2019 by Gwen

… dat blijft kleven in de brieven die dagelijks met de luchtpost in enveloppes met blauw rode rand uit Congo kwamen. Brieven waarin mijn grootvader mijn oma op de hoogte bracht van het reilen en zeilen op de school in Kinshasa waar hij les gaf. Brieven met verhalen over malaria, armoede, chaotische verkeerssituaties maar ook over vriendschap, muziek en een prachtige natuur. Ja, Congo roept herinneringen op aan opa die we gingen afhalen op Zaventem bij iedere start van een schoolvakantie. Nieuwsgierig naar de verhalen van een exotisch leven op een paar uur vliegen.

Een parallellepipedum en een tunnel

Na het laatste bezoek 5 jaar geleden trok ik op een zondagmiddag in de kerstvakantie samen met vrienden en kinderen naar het vernieuwde Afrikamuseum in Tervuren.

Via de glazen doos, zoals de moderne nieuwbouw wordt genoemd in een artikel uit Collect nr.486, daal je af tot in de ondergrondse tunnel die oud met nieuw verbindt. Ik keek uit naar de 20 meter lange bekende prauw waarin 100 mensen kunnen plaatsnemen. In een compleet witte, toch wat kil aanvoelende doorgang en begeleid door de woorden alles gaat voorbij, behalve het verleden, maakten we de overgang naar Congo.

Zoals kunsthistoricus Lieven De Cauter in De Standaard schrijft, staan de beelden van de antropologische groepen in een zijzaaltje op elkaar gepropt. Dit gevoel krijg ik ook tijdens het verkennen van de rest van het museum. Men heeft echt alles uit de kelder willen halen en uitgestald in grote zwarte boxen in het midden van de zalen. Door af en toe eens naar het plafond te kijken om de mooi gerestaureerde muurfriezen en motieven te bewonderen, hou je voeling met de geschiedenis van het gebouw.

Picasso in de kunstzaal

In de kunstzaal zijn 212 objecten thematisch gepresenteerd: maskers, beelden en gebruiksvoorwerpen. Het museum geeft zelf aan dat bepaalde kunstvoorwerpen behoren tot de artistieke wereldtop. Sommigen doen me denken aan de maskers en beelden die mijn grootvader meebracht, look-a-likes gekocht op een plaatselijk marktje.

De maskers kazeba en kakuungu traden vooral op bij de mukan- da (mannelijk initiatieritueel, gelinkt aan besnijdenis) van de Yaka en de Suku. Ze bezaten grote krachten en waren eigen- dom van de isidika, de rituele specialist van de mukanda. Hun functie was vooral de besneden jongens te beschermen tegen talloze gevaren (bron: uitgebreid boekje als begeleiding bij bezoek aan kunstzaal dat je eveneens kan downloaden via website)

De Afrikaanse kunst heeft zeker ook invloed uitgeoefend op andere kunststromingen zoals het kubisme.

Denk maar aan Picasso’s Les Demoiselles D’Avignon uit 1907 waar we de uitdrukking van Fang ‘Ngil maskers uit West-Afrika herkennen. Het was Picasso niet zo zeer te doen om de betekenis van de maskers maar wel de ruwe en expressieve vorm.

Liavela masker

Het oudste stuk uit het museum is in feite nog het mooiste voorgesteld. Daardoor weet het toch de aandacht te trekken, ook al bevindt het zich niet in de kunstzaal. Het Liavela-masker dateert uit de 8ste of 9de eeuw en is de oudste houten sculptuur die ooit in Centraal-Afrika (Angola) is gevonden. Mogelijk stelt het een aardvarken voor dat geassocieerd werd met de wereld van doden en geesten. Het is uniek omdat men in Afrika vernietigde wat geen nut meer had.

Moseka

Voor die chaotische verkeerssituaties en vele verkeersdoden hebben Thérèse Izay Kirongozi en Women’s Technology trouwens een hedendaagse oplossing bedacht. Moseka, de onomkoopbare robot van 2,9 meter en 160 kg, inclusief oorringen en gevoed door zonnepanelen zou hier ook niet misstaan op bepaalde kruispunten?

De kinderen vinden uiteraard de zalen met opgezette dieren en muziekinstrumenten het interessants. Ook de zalen met mineralen en edelstenen worden onthaald met verbazing. Na de recente opening is nog niet alles perfect in orde. Bepaalde infoschermen en kamers zijn nog niet gebruiksklaar. Maar laat dat je niet tegenhouden om zelf te gaan ontdekken welk effect een renovatiebudget van 66,5 miljoen heeft.

Om wachtrijen te vermijden, bestelden we onze tickets online. Verdere info op website.

1 comment