couleur locale

Four Girls – August Macke. 1912-1913.                                                         Oil on canvas. 810 x 1050 cm.Museum Kunstpalast, Düsseldorf

Vier meisjes en een blauwe ruiter

Voor mijn opleiding bij Sotheby’s kreeg ik de opdracht om een schilderij te bespreken uit de periode begin twintigste eeuw. Om niet altijd naar de Franse meesters te grijpen, koos ik het schilderij van de Duitser August Macke, Four Girls. Het werk spreekt me aan omwille van de emoties die ervan uitgaan, het kleurgebruik en de natuurelementen.

Macke was lid van Der Blaue Reiter, een expressionistische kunstbeweging actief in Munchen tussen 1911 en 1914. Franz Marc, Wassily Kandinsky en Paul Klee maakten eveneens deel uit van dit clubje. Deze expressionisten verwierpen de opkomst van de moderne wereld en keerden terug naar de krachten van de natuur om hun innerlijke wereld tot uitdrukking te brengen. Blaue in de naam van de beweging is geen folieke, deze beweging kende betekenis en symboliek toe aan kleuren.

Nu volgt een korte les in kunstgeschiedenis… In de uitvoering van het werk kan je zien dat Macke op bezoek is geweest bij de impressionisten in Parijs. Getuigen hiervan zijn het gebruik van complementaire kleuren, de keuze van een alledaags onderwerp en de zichtbaarheid van de penseelstreken. Er zit ook een vleugje Cézanne in verwerkt door de afwisseling van abstracte vormen, die een spanning opwekken.

De jonge meisjes staan centraal in een kleine cirkel. De omgevende natuur fungeert als een kader rond een schildersdoek. Het lijkt een intiem onderonsje want de dames staan met gebogen hoofden bij elkaar. Ze zien er niet echt gelukkig uit. Dat merken we ook aan het meisje in de blauwe (rationeel) jurk die haar troostende hand legt op de schouder van het meisje met de rode (emotioneel) jurk. Zelfs de natuur is zoals een beschermend deken gedrapeerd rond de groep.

De vier dames zouden de desperate housewives van deze tijd kunnen zijn of Carrie Bradshaw en haar vriendinnen uit Sex and the City.

Kleur over de grote plas

Niet alleen de blauwe ruiters speelden graag met kracht die van kleuren uitgaat. In Amerika was er eveneens een groep kunstenaars, de abstract expressionisten (1946 – 1960), waartoe Mark Rothko en ook Jackson Pollock behoorden.

Mark Rothko is vooral bekend van de grote kleurvlakken die in elkaar lijken te versmelten, colorfield painting. Door vlak voor de grote schilderijen te staan, word je als het ware meegezogen in het schilderij. Je zou volledig opgenomen worden in de emotie van de kleur. Rothko stelde ook zijn eisen over de hoogte waarop een schilderij mocht hangen om het beste effect te bereiken.

Het schilderij Orange, Red, Yellow uit 1961 werd in 2012 geveild bij Christie’s voor 86 mio USD. Het effect dat de kunstenaar beoogde, was dat indien je je rug zou keren naar het schilderij, je het nog steeds zou voelen zoals de brandende zon op je rug.

Orange, Red, Yellow

Wanneer je op een roadtrip door de VS Texas zou aandoen, moet je zeker eens stoppen bij de Rothko Chapel in Houston. Verschillende werken van de kunstenaar zijn daar gepresenteerd en worden jaarlijks bezocht door tienduizenden bezoekers. Christopher Rothko vertelt dat de kapel een rust-meditatieplaats is in het drukke Texas en gebruikt wordt voor tal van events. Ik werd al rustig van het bekijken van het filmpje op de website….

TCA Rothko Chapel Video from Rothko Chapel on Vimeo.

Een landgenoot bij Dior 

Ruby Sterling (43 jaar) wordt de Gangsta Rothko genoemd. In een vorig leven was Sterling professionele skateboarder en bouwvakker. Hij doet me denken aan Ran Ortner die ook al zo’n opmerkelijke carriereswitch maakte. In 2005 vormde de ontmoeting tussen Ruby Sterling en Raf Simons het begin van een opmerkelijke samenwerking tussen kunst en mode. Simons, opgeleid als industrieel ontwerper, baseerde zich op een aantal van Sterlings schilderijen om zijn prachtige jurken voor Dior te ontwerpen. De vier dames lijken wel de hedendaagse versie van Four Girls van Macke, zij kijken ook niet echt gelukkig…. Mijn dochter is fan van de groene jurk, ik vind de rode roze tinten wel iets hebben. Ik vrees dat het boven budget is…

Raf Simons voor Dior

In de documentaire Dior and I zie je na ongeveer 22 minuten onze landgenoot in Centre Pompidou op zoek naar inspiratie. Voor de liefhebbers van mooie kledij is het smullen van deze film! De explosie van bloemen vormt hier het kader rond het publiek en de modellen die de prachtige kunstjurken showen. Neem je tijd om te genieten want de film duurt 1,5 uur. Op het einde zie je de emoties van de toch wel verlegen topontwerper loskomen. Ik vind de ploeg van naaisters gewoonweg schitterend, die toegewijde dames in hun witte shortjes zijn eveneens kunstenaars achter de schermen. Raf Simons werkt ondertussen voor Calvin Klein.

Kleuren en de pillenindustrie 

Damien Hirst is de best verkopende levende Engelse kunstenaar. Sensationele werken zoals de haai in de tank, de met diamanten bezette schedel worden voor miljoenen verkocht en tegelijk doet hij zeer veel wenkbrauwen fronsen. Want is dit nog kunst? Hij was de eerste kunstenaar die zonder artdealer of andere tussenpersoon zijn werken liet verkopen via een veiling bij Sotheby’s. Een gigantisch risico want als dit niet aansloeg, zou zijn marktwaarde onmiddellijk afnemen. Maar de artiest bleek in trek te zijn en haalde maar liefst 198 mio USD op. Als je een interview met hem ziet, betrap ik er me zelf op toch sympathie voor hem te krijgen. Kijk zelf maar achter de link.

Het fameuze pillenkabinet speelt in op de rode draad doorheen Hirst’s werk namelijk ziekte, verval en dood. De pillen, in al hun vrolijke kleurtjes gepresenteerd, zien er uit als bonbons. Ze weerspiegelen, vandaar de spiegel op de achtergrond, de valse hoop om de levenscyclus, de seizoenen te doorbreken. Cynisch werk over de farmaceutische industrie die de illusie wekt dat we oneindig kunnen leven dankzij voldoende en gevarieerde pillen en vitamines.

Kleuren worden ingezet om de boel op te vrolijken en te misleiden. Hirst wil benadrukken dat ondanks al deze vrolijkheid het onvermijdelijke niet te vermijden is en dat medicijnen en kunst enkel dienen als een sweet lullaby….             

Lullaby, the Seasons, 2002