Sean Scully, van straatjochie naar Instagram proofed kunstenaar
On maart 30, 2020 by GwenSean Scully (°1945) ging op zondag niet naar de scouts maar was lid van een bende. Hij groeide op in een straatarm Dublin en Londen en leerde vechten om te overleven. Nu vliegt hij de wereld rond in zijn privéjet om tentoonstellingen te openen en met veel bravoure zijn kunst te promoten. Kan het gekker?
Is Sean Scully een buitengewoon goed kunstenaar? Ja, maar zo zijn er nog. Hij staat samen met Gerhard Richter en David Hockney in het rijtje van succesvolste hedendaagse kunstenaars. Zeventigplusser en nog steeds volop aan het schilderen in zijn atelier in Manhattan, zij aan zij met echtgenote nr. 4 en zoontje Oisin.
Hoe komt het dan dat de schilderijen van deze straatjongen opgenomen zijn in de collecties van de meest prestigieuze musea zoals Tate Modern in Londen en MoMa in New York? Hoe komt het dat zijn streepjes op veilingen hoog afgehamerd worden? Zoals Landline dat voor $1,515,000, wisselde van eigenaar tijdens een avondveiling bij Phillips in New York op 15/11/2018.
De businessman
Tijdens het bekijken van de in 2019 gemaakte BBC documentaire over het allesbehalve rechte pad van deze abstract kunstenaar, werd het me duidelijk dat Scully naast een gedreven kunstenaar ook een rasechte ondernemer is. Zijn kunst is zijn business en hij nam deze van bij de start heel serieus. Ik zet even op een rijtje welke succesfactoren mij opvielen.
- Storytelling
Scully beseft heel goed dat zijn abstracte kunstwerken niet eenvoudig te begrijpen zijn. Wat stellen die gekleurde strepen en blokken in feite voor? En moeten we dit zelf uitzoeken? Neen, Scully neemt ruimschoots de tijd om het geheim achter zijn werken te openbaren. Hij komt dus uit zijn kot en geeft tijdens expo’s zelfverzekerd uitleg over de waarheid achter de energieke verfstroken.
In 2018 was hij te gast in museum De Pont (Tilburg) voor een solotentoonstelling rond zijn serie Landline. Hij verklaart de schilderijen uit deze reeks als volgt: “een beweging van de ene naar de andere zijde”. Ze verwijzen naar de rand van het land. Bijna alle verticale vormen zijn verwijderd. De horizontale strook wordt het centrale motief, een afspiegeling van het land dat de zee en lucht ontmoet. Scully’s losse horizontale stroken imiteren het repetitieve maar volstrekt onvoorspelbare ritme van de zee en omarmen de overlapping, onregelmatigheid en discontinuïteit ervan, lezen we op de website van De Pont.
- Donatie
Uit een persbericht: De kunstenaar is zó tevreden over zijn tentoonstelling in De Pont dat hij besloot om, naast de aankoop die het museum zelf al deed, meer dan 20 werken te schenken. Daarmee beschikt het Tilburgse museum in één klap over een uitgelezen selectie uit het oeuvre van Scully, die beschouwd wordt als een van de toonaangevende abstracte kunstenaars van deze tijd..
Regelmatig schenkt Scully werken aan een museum. Ook Tate Modern werd al uitgebreid getrakteerd met de verwachting natuurlijk dat zij dit werk tentoonstellen en hiermee zijn belang als kunstenaar bevestigen. Deze werken leveren niet meteen harde cash op maar zijn een investering op lange termijn.
- Controle
Een New Yorkse galeriehoudster durft Scully zelfs gewiekst noemen. Hij bewandelt een zorgvuldig geplande strategie om de prijzen te controleren. Zo houdt hij een flink deel van zijn werken zelf en creëert als het ware een schaarste. Anderzijds speelt hij handig in op het belang van voldoende overzichtstentoonstellingen. Een kunstenaar stijgt immers in aanzien door internationale solo-expo’s en dan is het toch wel handig dat jij als artiest de meeste sleutelwerken zelf kan leveren. Het museum moet niet de halve wereldbol mobiliseren om te onderhandelen over bruiklenen en bespaart zo veel tijd en kosten.
- Wendbaar
De keerzijde van de wet van vraag & aanbod mocht Scully ondervinden toen in 1989 Saatchi een tiental van zijn werken op de markt gooide tegen dumpingprijzen. De abstract expressionisten raakten uit de Amerikaanse gratie door de opkomst van de hippe conceptueel kunstenaars. Hij pakte zijn schilderezel op en zette koers richting Europa. Vanuit zijn atelier in Beieren greep hij deze shift aan om de Duitse kunstpaus Armin Zweite te charmeren. En met succes want zijn werken verkochten als zoete broodjes op de Duitse markt.
Scully vaart eveneens mee op de digitale flow. Is een kunstwerk Instagram proof? Hij kent het belang van distributie onder de vorm van digitale reproductie. Of is het toeval dat vele van zijn kunstwerken een vierkant formaat hebben? Make an educated guess!
- Gedreven
Met overtuiging kan je bergen verzetten, vertelt Scully in de documentaire. Hij trekt zich inderdaad niks aan van wat anderen van hem denken. Hij wist al op jonge leeftijd wat hij wou en niemand zou hem tegenhouden. Als een agressieve straatvechter trok hij in 1972 naar New York. Zijn niet-aflatende gedrevenheid leverde hem na vele afwijzingen door galeries de gezochte bekendheid op, maar kostte hem uiteindelijk ook drie huwelijken.
In 1983 verongelukte zijn zoon Paul op 18 jarige leeftijd. Het overlijden van de zoon die hij niet zag opgroeien, veranderde zijn werken. Ze kolkten door het immense verdriet. Paul (1984), opgedragen ter nagedachtenis van zijn zoon, zit in de collectie van Tate Modern.
Gedreven zoekt hij contact met zijn oude straatmakkers maar daar vangt hij bot. Afgewezen door zijn verleden en ruziemakend met de Londense kunstwereld, noemt hij zichzelf met een knipoog de linkse Donald Trump.
Terug uit ons kot
Ik keek er al naar uit deze rebel te ontmoeten. KMSK te Brussel zou immers de serie Eleuthera tentoonstellen vanaf 31/03/2020 tot 23/08/2020 met 23 olieverfschilderijen op groot formaat die Scully’s achtjarige zoon Oisín tonen, al spelend op het strand van het eiland Eleuthera in de Bahama’s.
Hopelijk mogen we snel weer uit ons kot om samen kunst te ontdekken!
Het verhaal achter de kunstenaar en zijn werk vind ik altijd heel interessant en boeiend. Goed artikel, vlotte en aangename schrijfstijl, Gwen.