De saudade van Marc Kennes

“Een werk van mij is uitgekozen voor het Kunstenfestival Watou!”, vertelde Marc mij trots tijdens de vernissage van een bevriend kunstenaar. Thema van de editie 2019 is “Saudade”, een Portugees woord dat zich moeilijk laat vertalen. “Melancholie” leunt er nog het dichtst bij aan en laat dat nu de rode draad zijn doorheen het werk van Marc Kennes.

Ik had tijdens de openingsspeech nog net verteld dat een bezoek aan het atelier van een kunstenaar mijn hart wat sneller doet slaan, en kijk een invitatie voor een bezoek aan Marcs atelier volgde. Van zodra je de oude herenwoning in Borgerhout betreedt, merk je dat hier een kunstenaar huist. De geur van olieverf komt me al tegemoet in de hal met mooie authentieke vloertegeltjes, in de huiskamer staat een vitrinekast gevuld met vele kunstboeken, schilderijen van de hand van Marc bedekken ieder stuk vrije muur. “Dit is mijn biotoop. Hier voel ik me het best”, zegt hij. Terwijl de koffie doorloopt, keren we terug in de tijd op zoek naar de oorsprong van de saudade of melancholie in Marcs leven.

Hippies en witte sokken

Een verlegen snaak van 12 jaar met korte broek en witte sokken sloop de eerste maal de academie binnen onder de spottende blikken van de hippie studenten inclusief jeans en lange haren. “Heb jij deze tekening gemaakt?”, vroeg de leerkracht hem verbaasd bij het zien van een torso dat hij binnen een half uur op papier wist te toveren. Marc bleek een natuurtalent te zijn. Maar dan niet eentje die zich comfortabel in zijn talent ging wentelen. Integendeel, hongerig naar meer en beter kunnen schilderen en tekenen, combineerde hij avondlessen aan maar liefst drie verschillende academies. Gedreven door zijn talent en op de vlucht voor een moeilijke thuissituatie combineerde hij deze studies met zijn humaniora.

Daarna was hij klaar voor de volgende stap: de masteropleiding aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Vervolgens werd hij als enige leerling geselecteerd voor nog 3 jaar HISK, toen nog in Antwerpen . Ja, wij leerden nog tekenen en schilderen door observatie en met kennis van anatomie. Marc combineerde de vele uren op de academie bovendien nog met allerlei baantjes, van model in de academie tot bordenwasser in een restaurant. Een ondernemende kunstenaar? Neen, pure noodzaak om te overleven. Enerzijds was het een boeiende periode van ontluikend meesterschap maar anderzijds werd ze ook getekend door persoonlijk verdriet en ontbering. Tijdens de barkoude winter van 1984 – 1985 vroren de potten acrylverf kapot op zijn appartementje.

De vele portretten van mooie dames die ik aantref op de bovenste verdieping zijn het resultaat van die vele oefenuren aan de academie. Het doet me denken aan de befaamde 10.000 uren-regel: geen succes zonder hard werken! Of zoals Picasso het al stelde: “Inspiratie bestaat, maar zij kan ons pas vinden als we werken.”

Tussen Bacon en Picasso

De combinatie van wilskracht en talent lonen. Op amper 26-jarige leeftijd heeft hij reeds zijn eerste expo bij galerie de Zwarte Panter. Vanaf het begin blijken zijn werken ook commercieel een schot in de roos. Nochtans zijn deze verkoopsuccessen nooit de drijfveer voor de kunstenaar. Er volgen nog vele individuele tentoonstellingen bij Adriaan Raemdonck. Momenteel werkt hij ook samen met galeries in Brussel en Zwitserland. In een Zwitserse collectie prijkt zijn werk tussen Bacon en Picasso. Hij kon het zelf bijna niet geloven toen hij een kijkje mocht nemen in de villa van de collectioneur.

Marc gaat echter niet zweven en hij blijft dicht bij zijn eigen stijl: een combinatie van figuratieve en abstracte elementen die hij puttend vanuit zijn geheugen vorm geeft. Inspiratie vindt hij in de Griekse mythologie en Bijbelse verhalen. Hij leest de verhalen over getormenteerden waarmee hij zich verbonden voelt. Deze worden zijn archetypes waaraan hij zich vastklampt. Zo komt hij in aanraking met de werken van Goya en voelt hij een connectie met zijn zwaar emotioneel geladen thema’s. Marcs etsen uit die periode lijken op Goyaatjes vol kwaadaardige vliegende wezens. Zijn eigen schriftuur komt later tot stand door veel te schilderen. Hij beschouwt het schilderij uit 1994 met de voet die uit de wolken stapt als zijn sleutelwerk, de voedingsbodem voor zijn latere werk.

Shostakovich, een zielsverwant in Saudade

Het kan er heftig aan toe gaan tijdens het schilderen. De verfspatten op de muren en grond zijn getuigen van het emotionele schilderproces. Dikwijls liggen de grotere doeken op de grond en breiden de instrumenten zich uit naar schuurborstels en aftrekkers. Kleurencombinaties komen intuïtief tot stand. Hij bouwt zijn werken laag na laag olieverf op, soms tot wel 30 lagen boven elkaar om de juiste kleurklank te bereiken. Niettemin denkt hij goed na over de compositie, bewust van de positie van iedere lijn of streep. De finale toets moet perfect zitten net zoals bij de compositie van een muziekstuk.

Diezelfde intensiteit vindt hij ook terug in de melancholische muziek van de Russische componist Shostakovich. In 2013 zocht de kunstenaar via zijn werken naar een vertaling van de muziek van de componist, een free spirit die gevangen zat in Stalins dictatuur. Marc beschilderde zijn doeken tijdens het beluisteren van Shostakovichs revolterende 5e Symfonie en liet op expressionistische manier beeld en muziek versmelten. De kleurbalken in de gigantische landschappen, als territoria verwijzen naar de ritmeveranderingen in de muziek.

Tussen 2012 en 2018 werkt hij aan de driedelige reeks rond Territorium waarbij hij mens, landschap, verhaal, cultuur samenbracht in krachtige beelden en intense kleuren. Het geselecteerde werk voor Watou, Blue Fever komt uit deze laatste reeks. Een vallende figuur die het gevoel van eenzaamheid oproept.

Ondertussen werkt hij alweer aan nieuwe composities. Ik krijg een preview van landschappen in gifgroene en oranje tinten. Ook hier zie ik de hand van de kleurkunstenaar die feilloos combinaties aanvoelt. Maar ook het figuratieve duikt nog nadrukkelijker. De vrouw lijkt vanop de kratten een andere wereld achter het gordijn binnen te stappen. Marc wil zichzelf blijven verrassen tijdens het creatieve proces maar ook de toeschouwer zal na 30 jaar van dit vakmanschap niet teleurgesteld worden. Ik kijk alvast uit naar zijn volgende expo! Eerst nog rendez-vous tijdens Watou!

Nieuwsgierig naar nog meer foto’s van de studio en nieuwe werken? Neem een kijkje op Instagram. Marc Kennes op de 39 ste editie van Kunstenfestival Watou van 29 juni tem. 2 september 2019.

Dit artikel verschijnt ook op theartcouch.be

2 comments